Jonker's Amsterdam #1: Lijn 4

Zondagmiddag 4 januari 2009, een uurtje of drie. Mijn Grote Reis door Amsterdam begint op Station Lelylaan. Als beloning daalt een miezerig regentje op me neer. De metro is koud: de verwarming zal wel weer stuk zijn. Gelukkig gaan deze oude grijze bakken binnen afzienbare tijd vervangen worden.

Doel van vandaag is het eerste vakje van "de puzzel" vullen. Als inspiratie dient het schilderij Amsterdam van Naomi Art, waar ik in een eerder blogje al over vertelde. Eén van de 54 vakjes op dat kunstwerk is een beeltenis van een oud tramstel van lijn 4. En via het bezoeken van de op dat kunstwerk afgebeelde plekken hoop ik Amsterdam beter te leren kennen, en passant nieuwe plekken en mensen ontdekkende, uiteraard.

Lijn nummer 4 bestaat al sinds 1904, al heeft de route talloze wijzigingen doorgemaakt sindsdien. Vandaag de dag rijdt hij van de RAI naar CS en vice versa. Na een klein stukje metro stap ik bij de RAI - nu even gevuld door een Russisch Ballet - in de 4 en ga zitten. Met een blocnote en pen in de aanslag zit ik klaar om Mokum in me op te nemen. Bij de eerste de beste halte lees ik op een poster dat Moos (een statige rode kater) vermist wordt. De baasjes hebben - vrees ik - weinig kans hun lieveling levend terug te zien, met al dat verkeer voor de deur ... Een tros jongetjes dendert de tram binnen en vertel eenieder die het weten wil (en de rest ook) dat Levi heeft gewonnen met bowlen. Het partijtje van Vin is een succes, zo vinden ook Rick en Dennis. Als we net voor de neus van een meneer wegrijden op de Van Woustraat, trakteert hij de bestuurder op een royale dikke vinger. En zo ongeveer iedereen legt eerst zijn of haar kaartje neer, alvorens te ontdekken dat er helemaal geen conducteur zit. Heel vermakelijk allemaal. De straat wordt overheersd door dichte etalageluiken, het lijkt België wel.

In de verte doemt de Nederlandsche Bank op, wat is dat ding toch een lelijk gevaarte. Op de hoek van de Prinsengracht staat de bloemenstal "Had je me maar", een favoriet van eetcriticus Johannes van Dam, zo las ik gisteren in het Parool. In een ferm tempo dendert de tram naar het Rembrandtsplein, en schiet voor L'Express langs. Met Deen en Daaf had ik daar twee keer een fijn feest. Naarmate we dichter bij het plein komen, nemen de schreeuwerige lichtreclames alarmerend snel toe. Toch is het mijn favoriete plein in Amsterdam, met Schiller en L'Opéra als bastions van stilte tussen de herrie van de Monico en Escape.

Bij mijn eerste Hollandse werkgever was het een soort van running gag om een routebeschrijving in de hoofdstad te beginnen met "als je met je rug naar Tuschinski staat ....": een glimlach speelt om mijn lippen als ik dat rare tochtgat doorkruis. Die bios is prachtig gerestaureerd, maar de rest: .... afbranden aub. Bijna net zo lelijk als de Vijzelstraat of de Weesperstraat. Bah!

We zijn nu echt in het centrum en Rederij Kooij, het Allard Pierson en de prachtige gebouwen van de Universiteit verschijnen op rechts. Maar daar komen we later in deze zoektocht nog wel eens terug. Voor we op de Dam zijn aanbeland, verbaas ik me over de lelijke gaten voor de aanleg van de Noord-Zuid lijn. Die op zich al veel te lang duurt en een voorbeeld is van ambtelijk gestuntel, en daarnaast het voortbestaan van de lijn waarin ik nu zit bedreigt. Een bovengrondse verbinding Noord-Zuid is niet meer nodig straks...

Voor een fotorondje op de Dam stap ik uit voor de Bijenkorf. Het weer is verrot en de regen zet door. De leeuw naast het Monument kijkt fier vooruit, de Bijenkorfgarage is ondanks de kredietcrisis gewoon VOL, de keien maken normaal lopen onmogelijk en het Paleis ziet er wat mij betreft ook na de schoonmaakbeurt vies uit. En dat is dan wat toeristen moet aantrekken? Ook de prachtige Atlas aan de kant van Magna Plaza staat in de steigers, jammer. Duidelijk een geval van later en met mooier weer nog een keertje bezoeken. Lopend richting CS schiet ik nog wat plaatjes en neem lijn 17 terug naar huis.

Op de Nieuwezijds ontvouwt een vreemde tweedeling zich: er zitten de sjiekste hotels naast vage cafeetjes en in de Kolkgarage stinkt het altijd naar pis. Zwervers naast Japanners, Rastafari naast brave Amerikanen. De klok in de tram staat op 17.04 als we café de Spaanse Ruiter passeren. Driehonderd soorten whiskey en een zeer wisselende clientèle. Een aanrader.

Iemand klopt hard op de deur en wordt binnengelaten. Als 'ie ook nog dankjewel zegt, is iedereen hogelijk verbaasd. Goede voornemens ;-) ?! De borden SALE schreeuwen me tegemoet. Hangen die dingen er nu het hele jaar? Op weg naar de Westerkerk dreun ik in mijn hoofd het rijtje op dat mijn ouders me ooit leerden om de weg terug te kunnen vinden naar de auto. Singel, Heren-, Keizers-, Prinsengracht. Bij de brandweergarage slaan we linksaf de Marnixstraat op. Geen wonder dat die het schilderij niet gehaald heeft: lelijk!

Eén winkelnaam op de Kinkerstraat springt eruit: "Vie ta Vie". Vooruit dan maar! Verder doet het armoedig aan, en van hippe beanie in het centrum wisselt het hoofddeksel hier naar hoofddoekje. Kort na het Surinameplein stap ik uit en zit deze eerst reis erop. Heb nu al besloten het Amsterdam schilderij niet al te letterlijk te volgen, maar eigen plekken toe te voegen en anderen weg te laten. Ben benieuwd waar het me allemaal gaat brengen...!