Dodenherdenking op de Dam

Kransen, muziek, een défile en toespraken: het is als altijd. Maar het voelt anders. Gisteren liep ik nog langs de Amstel, maakte foto's in het kader van Jonker's Amsterdam. De Magere Brug was mijn doel: en passant zag ik het leger (...) aan het werk ter voorbereiding van 5 mei. De verder opgevoerde beveiliging maakt duidelijk dat ook dit is veranderd. Nederland blijft niet gevrijwaard van gekken, terrorisme en vandalisme. De tijden veranderen en dat is niet altijd jammer, maar in dit geval wel.

Ik weet nog de abdicatie van Juliana. We hadden vrij van school en kregen een gedenkbordje cadeau. Alles was oranje. We woonden in een klein dorp in West-Friesland en je grootste zorg was niet een aanslag met een vliegtuig in een hoge toren, of een laffe moord op een nazaat van die beroemde schilder. Nee, of er misschien gevochten zou worden op de kermis, of wie Klassewerk zou winnen deze week, of Ren je Rot. Nu is Martin Brozius dood, stierven 2.000 mensen op 9/11 en berooft een gek acht mensen van het leven op Koninginnedag. Als je wil begrijpen hoe zo'n dorp toen was, lees dan eens "Toen God verdween uit Jorwerd" van Geert Mak. Schitterend boek!

Maandagavond, half acht. Jonker schuift aan op de Dam. Het is 4 mei 2009. De Dodenherdenking zal zo een aanvang nemen. Een rare stilte heeft zich echter nu al meester gemaakt van het toegestroomde publiek. Eenieder heeft de aanslag van vorige week op Koninginnedag nog helder op het netvlies.

Extra veel politie, scherpschutters (?) en veel dranghekken. Alle ramen rondom Amsterdams "eerste plein" blijven - door een noodverordening afgedwongen - dicht. Een cordon van politie-wagens verspert de weg. Daar komt niets doorheen ... Het is opvallend hoe bedeesd iedereen is. Vorig jaar was het tot "The Last Post" rumoerig. Nu fluistert een papa zijn dochter toe: "Daar is Beatrix. En Maxima!".

De plechtigheid is sober als altijd. Maar toch: als Job Cohen zijn speech begint en zegt dat hij zo blij is onze vorstin hier te mogen begroeten, begint het hele plein spontaan te klappen. Dit lieve gebaar van het nooit zo koningsgezinde Amsterdam doet haar zichtbaar wat. Een warme golf van saamhorigheid meandert van de Nieuwe Kerk naar Krasnapolsky en terug, spoelt de herinnering aan Apeldoorn verder weg, verbroedert ons. Het werd een bijzondere avond.